Μέθοδοι εκπαίδευσης στον ύπνο και οι επιπτώσεις τους (part 2)

Συνέχεια απο εδώ
Ομιλία στο 7ο Συνέδριο του Κολλεγίου Ελλήνων Παιδιάτρων 7.4.2013 της κ. Χρυσανθοπούλου Κατερίνας

Στις αρχές του 20 αιώνα παρουσιάστηκε η ψυχολογική σχολή του συμπεριφορισμού, η οποία όμως είχε και μια «παρενέργεια»: αντί να χρησιμοποιείται για να αποτυπώσει τυπικές ανθρώπινες συμπεριφορές, σύμφωνα με τις παρατηρήσεις των επιστημόνων, κάποιες καταγεγραμμένες συμπεριφορές χρησιμοποιήθηκαν ως κανόνες για να «κανόνι κόποι ήσουν» όλες τις υπόλοιπες! Έτσι, γύρω στα 1920 οι JB Watson και F Truby King καθιερώνουν την «επιστημονική» φροντίδα βρεφών που βασίζεται στις «ύψιστες» αρχές της μετα-βιομηχανικής ατομιστικής «δυτικού τύπου» κοινωνίας:



- Ανεξαρτησία

- Αυτοέλεγχο

- Αυτοπεποίθηση

- Απομόνωση


Ήδη το 1950 θεωρείται φυσιολογικό το μωρό να κοιμάται μόνο του στην κούνια, ενώ το 1960 εντείνονται οι εκστρατείες προώθησης υποκατάστατων μητρικού γάλακτος, ενώ παράλληλα όλο και περισσότερες γυναίκες «βγαίνουν» από το σπίτι για να εργαστούν, και γρήγορα σχηματίζεται η έννοια του «καλού μωρού», που πίνει το γάλα του με το μπιμπερό και κοιμάται ήσυχο όλη τη νύχτα μόνο του στο κρεβατάκι του, στο δικό του δωμάτιο.

Φτάνουμε σιγά σιγά στη δεκαετία του 1980 όπου το 1985 ο παιδίατρος Ferber, εκδίδει το βιβλίο του Solve your child's sleep problems το οποίο προτείνει στους γονείς τεχνικές «εκπαίδευσης στον ύπνο», γνωστές και ως «μέθοδοι ελεγχόμενου κλάματος». Με δυο λόγια, η γενική μέθοδος συνιστάται σε μωρά από 6 μηνών και πάνω και αποτελείται από διακριτά βήματα. Η μέθοδος δεν απαιτεί από το μωρό να παραμείνει μόνο του και να κλαίει μέχρις ότου εξαντληθεί και το πάρει ο ύπνος (ή λιποθυμήσει) αλλά το αφήνει να κλαίει για ορισμένη χρονική περίοδο, την οποία ορίζει ο ειδικός και όχι η μητέρα ή το μωρό, μέχρις ότου ο γονιός να πάει κοντά στο παιδί του για να το ηρεμήσει. Δηλαδή,

• Προετοιμάζουμε το μωρό για ύπνο με συγκεκριμένη ρουτίνα

• Την ώρα του ύπνου βάζουμε το παιδί στο κρεβάτι και βγαίνουμε από δωμάτιο

• Επιστρέφουμε κάθε ορισμένα, σταδιακά αυξανόμενα, χρονικά διαστήματα (3- 5-10 μέχρι το παιδί να κοιμηθεί) για να παρηγορήσουμε» το μωρό που κλαίει,

μόνο μιλώντας του, όμως, από την πόρτα, χωρίς άγγιγμα ή αγκαλιά

• Κάθε επόμενη νύχτα αυξάνουμε το χρονικό διάστημα της απουσίας μας



Η γενική προσέγγιση «άστο να κλαίει» (CIO) βασίζεται στην υπόθεση ότι το να αποκοιμιέται ένας άνθρωπος μόνος του είναι μια δεξιότητα όπως οποιαδήποτε άλλη που αναπτύσσει στη ζωή του και ότι το μωρό σας μπορεί να κατακτήσει αυτή τη δεξιότητα, εφόσον του δώσετε την ευκαιρία να το κάνει. Η κεντρική ιδέα είναι ότι αν το παιδί σας συνηθίσει να αποκοιμιέται ενώ εσείς το λικνίζετε στην αγκαλιά σας ή στην κούνια του ή θηλάζοντας το, τότε, δεν θα μάθει ποτέ να κοιμάται μόνο του. Και όταν θα ξυπνά μέσα στη νύχτα, τότε δεν θα μπορεί να ξανακοιμηθεί μόνο του. Αν το μωρό μάθει να «παρηγορείται» μόνο του τότε δεν θα σας χρειάζεται όταν ξυπνήσει.

Το ίδιο το κλάμα δεν αποτελεί στόχο της μεθόδου αλλά αναπόφευκτη «παρενέργεια» της προσπάθειας ενός μωρού να μάθει να κοιμάται μόνο του. Οι υπέρμαχοι της πρακτικής αυτής θεωρούν ότι λίγα δάκρυα και λίγος (ελεγχόμενος) «πόνος» για μικρό χρονικό διάστημα (κατά την «εκπαίδευση») εξισορροπείται και με το παραπάνω από τα μακροπρόθεσμα οφέλη που απολαμβάνει ένα παιδί που έχει μάθει να πέφτει με ευκολία χαρούμενο για ύπνο και αφήνει και τους γονείς του να ξεκουραστούν.

Φαίνεται πως σκοπός της μεθόδου είναι να διαμορφώσει παιδιά που δεν είναι ενοχλητικά για τους γονείς τους, δηλαδή δεν ζητούν βοήθεια όταν αντιμετωπίζουν δυσκολίες στον ύπνο αλλά αναλαμβάνουν μόνα τους την ευθύνη του εαυτού τους.

Η μέθοδος δεν διδάσκει στα παιδιά ΠΩΣ ΝΑ αποκοιμιούνται μόνα τους αλλά απλώς τους αποστερεί την πρόσβαση στους γονείς τους ώστε να λύσουν μόνα τους το πρόβλημα τους όπως μπορούν καλύτερα. Έτσι οι γονείς δεν ασχολούνται με το πώς κοιμάται το παιδί τους - ούτε και με το πώς αισθάνεται...

Σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή, οι γονείς που «υποκύπτουν» στα αιτήματα των παιδιών τους για φροντίδα ενισχύουν την προβληματική συμπεριφορά, άρα η λύση είναι να τα βάζουν ξύπνια στο κρεβάτι τους και να τα αφήνουν μόνα τους. Το σημαντικό, είναι οι γονείς να επιμείνουν και να μην ενδώσουν στα κλάματα των παιδιών τους πριν δουν βελτίωση στη συμπεριφορά τους διότι, ιδίως τις πρώτες νύχτες, η συμπεριφορά θα χειροτερέψει, δηλαδή με πιο έντονες αντιδράσεις, ουρλιαχτά ή οργή. Δεν επιτρέπεται παρέκβαση από το πλάνο. Σε περίπτωση εμετού οι γονείς πρέπει να μαζέψουν τις ακαθαρσίες γρήγορα και μετά να ξαναφύγουν από το δωμάτιο και να συνεχίσουν την εκπαίδευση.

Η προσωπική μου γνώμη είναι ότι αυτό δεν είναι εκπαίδευση αλλά κακοποίηση. Είναι βίαιη πράξη κατά του βρέφους το να το αφήνεις να κλαίει αβοήθητο. Διαβάζοντας και σε ελληνικές μεταφράσεις αρκετά τέτοια βιβλία, και μην εντοπίζοντας κανένα τίτλο στην ελληνική βιβλιογραφία που να καταδεικνύει την βιαιότητα αυτής της μεθόδου, αποφάσισα, βασιζόμενη σε ξένη βιβλιογραφία, να γράψω ένα τέτοιο βιβλίο εγώ.

Κατ' αρχάς, ας δούμε τι είναι το κλάμα. Το κλάμα είναι μια εξωτερική έκφραση μιας κατάστασης στρες. Παρατεταμένο κλάμα = παρατεταμένο στρες. Τα μωρά που αφήνονται να κλαίνε με αυτόν τον τρόπο έχουν παρατηρηθεί τρεις τυπικές φάσεις:

• Πρώτη φάση [protest]: το μωρό διαμαρτύρεται και ζητά βοήθεια. Στη φάση αυτή παρατηρείται αύξηση κορτιζόλης στο αίμα και συνεχής διέγερση της εγκεφαλικής περιοχής που χειρίζεται και τον φυσικό πόνο. Φαίνεται λοιπόν σαν το βρέφος, με το συναισθηματικό χωρισμό, να βιώνει συνεχή κατάσταση οδύνης. Επαναλαμβανόμενες αντιδράσεις στρες είναι πιθανόν να έχουν αρνητικές συνέπειες στον εγκέφαλο

• Δεύτερη φάση: Το μωρό είτε κλαίει μονότονα είτε είναι σε ηρεμία [defeat response]. Σταδιακά παρατηρείται παύση διεκδίκησης, παύση ενδιαφέροντος.

• Τρίτη φάση: το μωρό αποσυνδέεται από το περιβάλλον [Detachment]. Πολλές μελέτες υποστηρίζουν ότι σε αυτή τη φάση έχουμε

- Συνέπειες στα νευρικά εγκεφαλικά κύτταρα

- Αποδυνάμωση συστήματος δεσμού

- Αποδυνάμωση μηχανισμού προσέγγισης

- Αποδυνάμωση μηχανισμού αντίληψης

- Αποδυνάμωση μηχανισμού αυτό-επίγνωσης

Η συνέχεια είναι εδώ

Ποιες είναι οι επιπτώσεις της μεθόδου ελεγχόμενου κλάματος?

Ομιλία στο 7ο Συνέδριο του Κολλεγίου Ελλήνων Παιδιάτρων 7.4.2013 της κ. Χρυσανθοπούλου Κατερίνας

Γλωσσολόγου, Συγγραφέα - MSc Γνωσιακές Επιστήμες

Μέλος Δικτύου για την Παιδική Διατροφή IBFAN

Συγγραφέα του βιβλίου «Τα μωρά είναι άνθρωποι της νύχτας»